ધર્મેન્દ્રસિંહજી આર્ટ્સ કોલેજ – રાજકોટ, ભારતીય શિક્ષણ મંડળ, સૌરાષ્ટ્ર પ્રાંત અને ગુજરાત રાજ્ય સંસ્કૃત બોર્ડ દ્વારા શનિવાર, 01 માર્ચ, 2025 ના રોજ શ્રી ધર્મેન્દ્રસિંહજી આર્ટ્સ કોલેજ, રાજકોટ ખાતે એક એક દિવસીય રાષ્ટ્રીય વિદ્વત સંગોષ્ઠીનું આયોજન કરવામાં આવ્યું. આ પરિષદમાં, સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી, રાજકોટના માનનીય કુલપતિ, પ્રો. ઉત્પલ જોશી, સોમનાથ સંસ્કૃત યુનિવર્સિટી - વેરાવળના માનનીય કુલપતિ, પ્રો. સુકાંતકુમાર સેનાપતિ, રાજકોટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના માનનીય કમિશનર શ્રી તુષાર સુમરા, આત્મીય યુનિવર્સિટી - રાજકોટના માનનીય પ્રમુખ, પરમ પૂજ્ય શ્રીત્યાગવલ્લભ સ્વામીજી, ભારતીય શિક્ષણ મંડળના ગુરુકુલ પ્રવૃત્તિના અખિલ ભારતીય પ્રમુખ શ્રી ડૉ. દીપક કોઈરાલા, ભારતીય શિક્ષણ મંડળ સૌરાષ્ટ્ર પ્રાંતના માનનીય પ્રમુખ, શ્રી સુરેશ નહાટા, યુવા આયમ ગુજરાત પ્રાંતના પ્રમુખ શ્રી બાલાજી રાજે, સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટીના ભૂતપૂર્વ કુલપતિ, ડૉ. વિજયભાઈ દેસાણી અને ભારતીય જ્ઞાન પ્રણાલી અને સંસ્કૃત વિષય સાથે સંબંધિત દેશભરના 220 થી વધુ સહભાગીઓ અને વિદ્વાનોએ ભાગ લીધો હતો. ઉદ્ઘાટન સત્ર – ૧ કાર્યક્રમની શરૂઆત મહાનુભાવો દ્વારા દીપપ્રાગટ્યથી થઈ હતી, ત્યારબાદ બાબડેશ્વર સંસ્કૃત મહાવિદ્યાલયની રાજકોટ શાખાના સંસ્કૃત માધ્યમના ઋષિકુમારો દ્વારા વેદોનું પઠન કરવામાં આવ્યું હતું. અર્જુનલાલ હિરાણી પર્ફોર્મિંગ આર્ટ્સ કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા ગુરુકુલ ગીત સંગીતમય લય સાથે ગવાયું, જેણે શ્રોતાઓને મંત્રમુગ્ધ કરી દીધા હતા. કોલેજ પરિવારે સ્ટેજ પર બેઠેલા મહાનુભાવોનું ખાદીના રૂમાલ, પુસ્તક અને તુલસીના છોડથી સ્વાગત કર્યું, આમ પ્લાસ્ટિક મુક્ત, પર્યાવરણને અનુકૂળ કાર્યક્રમનો સંદેશ આપ્યો. ડૉ. ઉત્પલ જોશી, માનનીય કુલપતિ, સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી – રાજકોટ દ્વારા સંસ્કૃત શ્લોકોના અવતરણો સાથે ગુરુકુળ શિક્ષણ પ્રણાલીની સુસંગતતાને યોગ્ય ઠેરવતા પર્યાવરણ સંરક્ષણનું મહત્વ સમજાવ્યું. રાજકોટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના કમિશનર શ્રી તુષાર સુમેરાએ ગુરુકુળ શિક્ષણની શિસ્તબદ્ધ પદ્ધતિને શિક્ષણનો આવશ્યક ભાગ ગણાવતા, તેમના અંગત જીવનમાં શિસ્ત દ્વારા થયેલા ફેરફારો અને પ્રગતિ વિશે વિગતવાર વાત કરી. કમિશ્નરશ્રી દ્વારા સંદેશ પાઠવવામાં આવ્યો કે ભગવાન પણ ગુરુકુળમાં જાય છે અને શિક્ષણ મેળવે છે. પરમ પૂજ્ય ત્યાગવલ્લભ સ્વામીજીએ કહ્યું હતું કે ભગવાન સ્વામી નારાયણે શિક્ષા પત્રીમાં જે કંઈ લખ્યું છે તે બધી વાતો ગુરુકુલ શિક્ષણ દ્વારા જ જીવનમાં સરળતાથી અમલમાં મૂકી શકાય છે. તેમણે કહ્યું કે ગીતા જયંતીના દિવસે જ ગીતાનું સ્મરણ ન કરવું જોઈએ, પરંતુ ગીતાના જ્ઞાનનો ઉપયોગ રોજિંદા જીવનમાં થશે ત્યારે જ માનવ જીવન સાર્થક બનશે. આમ માનનીય નિમંત્રિત મહેમાનોને અન્ય કાર્યક્રમ અને ફરજ પર જવાનું હોવાથી ત્રણ મહાનુભાવોના ઉદબોધન સાથે પ્રથમ ઉદ્ઘાટન સત્રની સમાપ્તિ કરવામાં આવી. સત્ર – ૨ દ્વિતીય સત્રની શરૂઆતમાં પ્રો. શ્રી સુકાંતકુમાર સેનાપતિ, માનનીય કુલપતિ, શ્રી સોમનાથ સંસ્કૃત યુનિવર્સિટી, વેરાવળ દ્વારા પોતાના મુખ્ય ભાષણમાં પરા અને અપરા વિદ્યાનો વિષય શ્રોતાઓ સમક્ષ રજૂ કર્યો. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે કોઈ દેશ ત્યારે જ મહાન બની શકે છે જ્યારે ત્રણ શક્તિઓ, જ્ઞાન શક્તિ, ક્રિયા શક્તિ અને ઉપાસના શક્તિ એકસાથે સક્રિય થાય. 2047 સુધીમાં ભારતને વિકસિત બનાવવા માટે આપણે આ ત્રણ શક્તિઓનો અમલ કરવો પડશે. આ માત્ર અને માત્ર ગુરુકુળ શિક્ષણ પ્રણાલી દ્વારા જ શક્ય બનશે. માનનીય કુલપતિએ "જીવનમાં ગુરુકુળ શિક્ષણનું મહત્વ", "સંસ્કૃતમાં વિજ્ઞાન" વગેરે જેવા સંબંધિત મુદ્દાઓ પણ પોતાના વિદ્વતાપૂર્ણ દ્રષ્ટિકોણથી શ્રોતાઓ સમક્ષ રજૂ કર્યા. ગુજરાત રાજ્યના યુવા આયામનાં અધ્યક્ષ શ્રી બાલાજી રાજેએ સનાતન ધર્મમાં ગુરુકુલ શિક્ષણનું યોગદાન આ વિષય રજૂ કરતી વખતે, અભૂતપૂર્વ કુંભ મેળાના સંચાલન અને વ્યવસ્થાપનની ચર્ચા કરી, યુવા સંશોધકોને ભારતીય શિક્ષણ મંડળનો પરિચય કરાવ્યો અને વિદ્યાર્થીઓને સનાતનની શક્તિનો અહેસાસ કરાવ્યો. આ બાબતો સાથે બીજું સત્ર સત્ર સમાપ્ત થયું, સૌએ સાથે મળી ભોજન લીધું. સત્ર – ૩ બપોરે ભોજન ઉપરાંત ત્રીજા સત્રમાં "આધુનિક ગુરુકુલ શિક્ષણની સંકલ્પના" મુખ્ય વિષય અનુસાર ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન બંને માધ્યમો દ્વારા શોધપત્રો પ્રસ્તુત થયાં. જેના ગૌણ વિષયો નીચે મુજબ હતા. ૧. ભારતીય જ્ઞાન પરંપરામાં ગુરુકુળ શિક્ષણની ઉપયોગિતા. ૨. ભારતીય જ્ઞાન પરંપરા અને ગુરુકુળ શિક્ષણ: ભૂતકાળ, ભવિષ્ય અને વર્તમાન. ૩. ભારતીય શિક્ષણમાં સંશોધન. ૪. શિક્ષણ અને ભારત. ૫. ભારતીય શિક્ષણનું ભવિષ્ય. ૬. ભારતીય શિક્ષણની જરૂરિયાત. ૭. ગુરુકુળ શિક્ષણની જરૂરિયાત. ૮. ગુરુકુળ શિક્ષણ અને સર્વાંગી વિકાસ. ૯. ગુરુકુળ અને ભારતીય શિક્ષણનો ફેલાવો. ૧૦. સંસ્કૃતમાં વિજ્ઞાન. સંસ્કૃત અને અન્ય વિષયો પર સ્નાતક, અનુસ્નાતક અને પીએચ.ડી. કરતા વિદ્યાર્થીઓ, અધ્યાપકો અને ફેકલ્ટી સભ્યો દ્વારા ઉપરોક્ત વિષય પર લગભગ 50 સંશોધન પત્રો રજૂ કરવામાં આવ્યા. અ તમામ શોધપત્ર પ્રસ્તુત કરનાર અને હાજર રહેનાર પ્રતિભાગીઓને પ્રમાણપત્રો આપવામાં આવ્યા. આ એક દિવસીય રાષ્ટ્રીય પરિસંવાદમાં વક્તાઓએ એવી આશા પણ વ્યક્ત કરી કે વર્તમાન સમયમાં લોકોની અપેક્ષાઓ અને વાસ્તવિકતા વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનો પ્રયાસ થાય તે જરૂરી છે, જો આવું થશે તો શિક્ષણ માટે એક નવો માર્ગ ખુલશે. આવી બેઠકો નિયમિતપણે યોજાશે અને તેમના નિષ્કર્ષ સમાજ સુધી પહોંચશે તો જરૂર શિક્ષણ પ્રણાલીમાં જરૂરી સુધારા થશે. આ સાથે ભારતીય શિક્ષણ મંડળ, ગુજરાત પ્રાંતના મેગેઝિન "વિચારદીપ"નું વિમોચન મંચ પર ઉપસ્થિત મહાનુભાવોના હસ્તે કરવામાં આવ્યું. સમાપન સત્ર – ૪ અંતિમ સત્રમાં, ધર્મેન્દ્રસિંહજી કોલેજના પ્રિન્સિપાલ ડૉ. પરેશ રાવલે આ સેમિનારના વિષય પર પોતાના મૌલિક વિચારો રજૂ કર્યા. ડૉ. રાવલે જણાવ્યું હતું કે આવા સેમિનાર વારંવાર યોજવા જોઈએ અને સકારાત્મક અને નકારાત્મક બંને પાસાઓની ચર્ચા કર્યા પછી, આધુનિક અને પ્રાચીન બંનેનો સમન્વય કેવી રીતે થઈ શકે તે દિશામાં આગળ વધવું દરેક માટે મહત્વપૂર્ણ છે. ડૉ. વિજય દેસાણી, ભૂતપૂર્વ કુલપતિ, સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી – રાજકોટ દ્વારા આ વિષય પર કહેવાયું કે, ગુરુકુલ શિક્ષણ દ્વારા જ સર્વાંગી વિકાસ શક્ય છે. સાંદીપનિ - ઉજ્જૈનનું ઉદાહરણ આપતા તેઓશ્રીએ જણાવ્યું કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ 64 દિવસમાં 64 કળાઓમાં નિપુણ બન્યા, જેનો અર્થ એ છે કે જીવનમાં તમામ પ્રકારના જ્ઞાન અને કળાઓ જરૂરી છે. ડૉ. દીપક કોઈરાલા, ગુરુકુલ ગતિવિધિનાં અખિલ ભારતીય પ્રમુખ દ્વારા "પરિવાર બને પાઠશાળા" વિષય ઉપર જણાવવામાં આવ્યુ કે આજકાલ ગુરુકુલ શિક્ષણનો પ્રચાર કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે જીવનશૈલી બગડી રહી છે અને વિરુદ્ધ આહાર અને જીવન શૈલીની ખોટી આદતોને કારણે જ મોટા ભાગના રોગો થઈ રહ્યા છે. આજે ભારત અને વિદેશના લોકો ગુરુકુળ શિક્ષણ તરફ આગળ વધી રહ્યા છે અને સં.યો.ગી શિબિર જેવી પહેલ માટે ભારતીય શિક્ષણ મંડળને આમંત્રણ આપી રહ્યા છે. આજે ભારતીય શિક્ષણ મંડળ ૧૪ દેશોમાં આવી પ્રવૃત્તિઓ ચલાવી રહ્યું છે અને સમાજને સ્વસ્થ બનાવવા માટે કાર્ય કરી રહ્યું છે. તેમણે દેશભક્તિના આ મહાન અભિયાનમાં દરેકને પોતાનું યોગદાન આપવાનું આમંત્રણ આપીને પોતાનું ભાષણ સમાપ્ત કર્યું. કાર્યક્રમની આભારવિધિ કરતી વખતે કાર્યક્રમના સંયોજક અને સંચાલક, અને સંસ્કૃત વિભાગના પ્રોફેસર, ડો. જગત તેરૈયાએ જણાવ્યું હતું કે આ સેમિનારમાં રજૂ કરાયેલા વિચારો અને નિષ્કર્ષોને ISBN સાથે પુસ્તકમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવશે તેમજ આ સંશોધન દસ્તાવેજ રાષ્ટ્રીય સ્તરે સમાજને ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે. આ કાર્યક્રમમાં ભારતીય શિક્ષણ મંડળ, સૌરાષ્ટ્ર પ્રાંતના અધિકારી, યુવા આયામનાં પ્રમુખ, ડો. હરેશ બાંભણીયા, કાર્યાલય પ્રમુખ, ડૉ. પરેશ જોટંગીયા, ડૉ. પરેશ ડૉબરિયા, ડો. સંજય પંડ્યા, ડો. નવીન શાહ, ડો. વિનોદ કુમાર ઝા, ભા.શિ.મંડળનાં વિસ્તારક શ્રી રાજકુમારજી અને શ્રી ક્ષમા સાગરજી પણ હાજર હતા. આ કાર્યક્રમના સહ-સંયોજક ફિલોસોફી વિભાગના પ્રોફેસર ડો. ભાવેશ કાછડિયા અને ઇતિહાસ વિભાગના પ્રોફેસર ડૉ. ધર્મેશ પરમાર દ્વારા ઓનલાઈન/ઓફલાઈન વગેરે બધા જ આયોજનોનું સંકલન કર્યું હતું. આમ આ એક દિવસીય રાષ્ટ્રીય વિદ્વત સંગોષ્ઠી ખરા અર્થમાં વિદ્યાર્થીઓ, કોલેજ અને સમાજ માટે ખૂબ ઉપયોગી અને સાર્થક સાબિત થઇ.